Przejdź do treści

81. Fundacja rodzinna (5/10) – Jak przygotować statut?

„Dom buduje się mądrością, a umacnia się go roztropnością”.

Księga przysłów 24:3

Jeśli chcesz utworzyć fundację rodzinną, to jednym z kluczowych kroków ku temu jest mądre przygotowanie jej statutu.

Uważam, że jest to najważniejszy warunek tego, aby mogła ona w przyszłości prawidłowo funkcjonować.

Dlatego też bezwzględnie powinieneś bardzo dobrze przemyśleć treść statutu, gdyż to właśnie on zdecyduje o przyszłym kształcie Twojej fundacji rodzinnej. Jeśli będzie on bowiem dobrze przygotowany, to będzie ona mogła służyć Twoim bliskim przez lata i pokolenia. Jeżeli jednak go nie przemyślisz, to stanie się ona dla nich źródłem mnóstwa problemów.

Seria na temat fundacji rodzinnej

W ostatnich czterech artykułach na tym blogu na temat fundacji rodzinnej wyjaśniłem Ci szczegółowo:

Co to jest fundacja rodzinna i dlaczego warto ją założyć?,

Kto może być jej fundatorem, a kto beneficjentem?,

Jaką działalność gospodarczą może prowadzić?,

Jak założyć fundację rodzinną – krok po kroku?

Były to jednocześnie cztery pierwsze części z kilkuodcinkowej serii na temat fundacji rodzinnej, w której szczegółowo tłumaczę Ci najważniejsze kwestie praktyczne tego rozwiązania.

Dziś pragnę przybliżyć Ci problematykę najważniejszego aktu prawnego w fundacji rodzinnej, którym jest statut. Jeśli zatem chcesz zostać fundatorem, który chce ją utworzyć, to w tym artykule wyjaśnię Ci krok po kroku, jak powinien wyglądać jej statut. Proponuję jednak, abyś wcześniej zapoznał się z poprzednimi odcinkami tej serii.

Czym jest statut

Statut jest najważniejszym aktem prawnym w każdej fundacji rodzinnej, gdyż zawiera on najistotniejsze reguły jej funkcjonowania. Jest on zatem takim odpowiednikiem np. konstytucji dla państwa, czy też umowy spółki w przypadku spółki z o.o.

Oczywiście, musi być on zgodny z przepisami ustawy o fundacji rodzinnej (i innymi przepisami prawa), gdyż w razie sprzeczności z nią to treść tej ustawy ma znaczenie rozstrzygające. Statut może stworzyć wyłącznie fundator (lub fundatorzy, jeśli jest ich kilku) jako jej twórca, który ma w tym zakresie duży zakres elastyczności i swobody.

W statucie powinny być ustalone wszystkie najważniejsze cechy danej fundacji rodzinnej, zasady jej funkcjonowania, jej cele, zagadnienia majątkowe, czy też sposób określenia jej beneficjentów.

Forma statutu

Jako fundator musisz stworzyć statut fundacji rodzinnej, który wymaga formy aktu notarialnego. Dlatego też z przyczyn praktycznych sugeruję, aby statut Twojej fundacji rodzinnej:

– albo był w jednym dokumencie z oświadczeniem o ustanowieniu fundacji rodzinnej (tj. w samym akcie założycielskim lub testamencie – wymagana forma aktu notarialnego),

– albo też stanowił załącznik do takiego oświadczenia.

Jest to bowiem rozwiązanie prostsze i tańsze niż dwukrotna wizyta u notariusza.

Dobrze przemyśl statut

Przede wszystkim, statut powinien być najpierw bardzo rzetelnie przemyślany, gdyż powinieneś dobrze zastanowić się nad tym, co chcesz w nim ująć i jak pokierować losem Twojego majątku dla rodziny.

Uważam, że koniecznie powinieneś skonsultować się w tym celu z prawnikiem, ale tylko takim, który specjalizuje się w fundacjach rodzinnych. Być może także i warto przedyskutować go z innymi mądrymi ludźmi, np. z doradcą podatkowym, księgowym, czy doradcą majątkowym.

Następnie przyjęte założenia powinny być porządnie ujęte w ramy aktu prawnego przez prawnika który go sporządza.

Obowiązkowe elementy, które musisz ująć w statucie

Aby status był prawidłowy, musisz w nim określić następujące rzeczy:

1) Nazwę fundacji rodzinnej

Nazwa Twojej fundacji rodzinnej może być obrana dowolnie i zawiera dodatkowe oznaczenie ,,Fundacja Rodzinna” albo też skrót „F.R.” (np. „Kowalscy F.R. – od nazwiska fundatora lub beneficjenta)”. Pamiętaj jednak, że nazwa nie może wprowadzać innych w błąd.

2) Siedzibę fundacji rodzinnej

Siedzibą fundacji rodzinnej jest miejscowość, w której ma siedzibę jej organ zarządzający np. Wrocław.

3) Szczegółowy cel fundacji rodzinnej

Ogólnym celem KAŻDEJ fundacji rodzinnej wynikającym z przepisów prawa jest:

– gromadzenie mienia,

– zarządzanie nim w interesie beneficjentów

– oraz spełnianie świadczeń na ich rzecz.

Natomiast – oprócz w/w ogólnego celu wynikającego z przepisów prawa – w statucie powinieneś także dodatkowo wskazać szczegółowy cel Twojej fundacji rodzinnej.

I tak przykładowo, może być nim:

– wykonywanie działalności gospodarczej, która mieści się w zakresie dozwolonym dla fundacji rodzinnych – czytaj,

– opłacanie edukacji beneficjentów,

– opłacanie kosztów leczenia beneficjentów,

– opłacanie mieszkania beneficjentów,

– przekazywanie beneficjentom pieniędzy na bieżące utrzymanie.

4) Sposób ustalenia beneficjentów i zakres przysługujących im uprawnień

Jako fundator wcale nie musisz wskazywać z imienia i nazwiska beneficjentów swojej fundacji rodzinnej. Wręcz przeciwnie, możesz np. określić sposób ich ustalenia w przyszłości (np. moje dzieci, wnuki, prawnuki, itp.), albo też możesz przyznać komuś (lub też sobie) prawo do ich ustalania w przyszłości.

Warto też wiedzieć, że jako fundator masz prawo również stworzyć kilka różnych „klas” beneficjentów ustalając, że osoby danej klasy staną się beneficjentami fundacji dopiero wtedy, kiedy w poprzedniej klasie zabraknie beneficjentów.

Pamiętaj również, iż beneficjenci wcale nie muszą być sobie równi, a zatem jako fundator masz prawo zróżnicować beneficjentów co do przysługujących im uprawnień (np. co do wysokości świadczeń z fundacji).

Więcej na temat beneficjentów napisałem w artykule pt. „Kto może być fundatorem, a kto beneficjentem fundacji rodzinnej?”.

5) Zasady prowadzenia listy beneficjentów

Tworzenie, prowadzenie i aktualizowanie listy beneficjentów jest ustawowym zadaniem Zarządu fundacji. Jednak jako fundator powinieneś określić zasady prowadzenia tej listy, np. zasada jej jawności lub tajności, częstotliwość dokonywania jej aktualizacji, itp.

6) Zasady, w tym szczegółowy tryb zrzeczenia się uprawnień przez beneficjenta

W statucie należy obowiązkowo określić zasady, w tym szczegółowy tryb zrzeczenia się uprawnień przez beneficjenta.

Warto jednak wiedzieć, że przepisy wskazują, że zrzeczenie się uprawnień przez beneficjenta wymaga formy pisemnej z podpisem notarialnie poświadczonym. Ponadto, zrzeczenie się wszystkich uprawnień przez beneficjenta oznacza jednocześnie ze zrzeczeniem się statusu beneficjenta.

Przykładowo, można w statucie określić moment, kiedy beneficjent faktycznie traci uprawnienia objęte zrzeczeniem albo też organ, do którego składane jest oświadczenie o zrzeczeniu się.

7) Czas trwania fundacji rodzinnej, jeżeli jest on oznaczony

Jeżeli statut nie zawiera żadnych postanowień w tej kwestii, to należy założyć, iż fundacja rodzinna została ustanowiona na czas nieoznaczony.

Nic jednak nie stoi na przeszkodzie ku temu, abyś jako fundator określił w statucie czas trwania fundacji rodzinnej poprzez wskazanie konkretnego dnia (np. 31.12.2045 rok) lub też zdarzenia, np. śmierci określonego beneficjenta .

8) Wartość funduszu założycielskiego

Statut musi obowiązkowo określać wartość funduszu założycielskiego, przy czym nie może być ona mniejsza niż 100.000 zł. Powinna ona odpowiadać wartości mienia jaką wnosisz jako fundator na pokrycie funduszu założycielskiego.

Pamiętaj, że powinieneś faktycznie wnieść wkłady na jego pokrycie przed wpisaniem Twojej fundacji do rejestru fundacji rodzinnych (chyba, że ustanawiasz fundację rodzinną w testamencie – wówczas musisz to zrobić w terminie 2 lat od jej wpisania do rejestru fundacji rodzinnych).

Jeżeli jest kilku fundatorów, to w statucie fundacji rodzinnej należy określić proporcję wartości mienia wniesionego do fundacji rodzinnej przez każdego z nich (ma to znaczenie dla celów podatkowych).

9) Zasady funkcjonowania organów fundacji rodzinnej

W statucie musisz określić zasady powoływania i odwoływania oraz uprawnienia i obowiązki członków organów fundacji rodzinnej, a także zasady jej reprezentacji.

Dodam, że ustawa o fundacji rodzinnej ustanawia modelowe zasady powoływania i odwoływania członków zarządu oraz rady nadzorczej, ale jednocześnie pozwala fundatorowi na ich zmianę w statucie.

Jeśli zaś chodzi o zgromadzenie beneficjentów, to tylko fundator może je ustanowić i ustalić jego skład.

10) Podmiot uprawniony do zatwierdzenia czynności zarządu fundacji rodzinnej w organizacji

W statucie należy określić, kto (jaki podmiot) jest uprawniony do zatwierdzenia czynności zarządu fundacji rodzinnej w organizacji.

I tak przykładowo, można takie prawo przyznać fundatorowi, radzie nadzorczej, czy też zgromadzeniu beneficjentów.

11) Beneficjent uprawniony do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów

Statut musi wskazywać co najmniej jednego beneficjenta uprawnionego do uczestnictwa w zgromadzeniu beneficjentów. Oczywiście, może także określać, że wszyscy beneficjenci – lub też niektórzy z nich (np. tylko dzieci fundatora) – mogą zasiadać w tym organie.

12) Zasady zmiany statutu

To bardzo ważny punkt, który należy dogłębnie przemyśleć. Z jednej strony statut musi być bowiem stabilny i trwały, aby umożliwiał fundacji spełnianie celów wyznaczonych przez fundatora. Z drugiej jednak strony powinien on być na tyle elastyczny, żeby dostosować Twoją fundację rodzinną do zmieniających się okoliczności, które na pewno wystąpią, skoro ma ona trwać przez wiele pokoleń.

Pamiętaj też, że zmiana statutu musi zostać dokonana w formie aktu notarialnego.

13) Przeznaczenie mienia fundacji rodzinnej po jej rozwiązaniu

Ostatnim obowiązkowym elementem każdego statutu powinno być także przeznaczenie mienia fundacji rodzinnej po jej rozwiązaniu, w tym określenie beneficjenta uprawnionego do mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej.

Pamiętaj jednak, że ogólna zasada jest taka, iż jeśli fundacja rodzinna jest rozwiązywana za życia fundatora, to on jest wyłącznie uprawniony do otrzymania mienia w związku z jej rozwiązaniem, chyba że statut stanowi inaczej, w szczególności określa beneficjentów uprawnionych do tego mienia.

Fakultatywne elementy, które możesz ująć w statucie

Oprócz obowiązkowych elementów, które zawsze musisz ująć w statucie, możesz uwzględnić w nim także inne kwestie. Przykładowo mogą to być:

1) zasady współpracy lub współdziałania organów fundacji rodzinnej,

2) szczegółowe okoliczności rozwiązania fundacji rodzinnej,

3) wytyczne dotyczące inwestowania majątku fundacji rodzinnej,

4) możliwość utworzenie jednostki terenowej albo jednostek terenowych,

5) wszystkie inne sprawy, które Twoim zdaniem jako fundatora umożliwiają realizację celu Twojej fundacji rodzinnej.

To tyle na dzisiaj. W kolejnych odcinkach tej serii opowiem Ci m.in. o tym, jak funkcjonują organy fundacji rodzinnej, czy też jakie podatki ona płaci.

Jeżeli podoba Ci się idea tego bloga to proszę Cię o jego udostępnienie, polubienie lub skomentowanie – dzięki temu ma on szanse dotarcia do szerszego kręgu odbiorów, a być może wśród nich są osoby, które bardzo potrzebują zawartych w nim informacji. Polecam także zapisanie się na mojego Newslettera – wtedy nie umknie Ci żaden odcinek tego bloga, a także polubienie mnie na Facebook-u.

Copyright © 2024 Rafał Ganowski

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Time limit exceeded. Please complete the captcha once again.