76. Fundacja rodzinna (1/10) – Co to jest i dlaczego warto ją założyć?

Dzisiaj skupię się na dwóch tematach. Najpierw na okrągłych, piątych urodzinach bloga „Krótki Poradnik Prawnika”, który zainaugurowałem w dniu 12 lutego 2019 roku. I rzeczywiście, dziś mija już 5 lat mojego blogowania.

Czego się dotąd nauczyłem? Jakie błędy popełniłem? Jakie mam plany na przyszłość? O tym właśnie zaraz opowiem Ci nieco więcej.

Ponadto, jest także i drugi – ważniejszy temat, który zapowiedziałem w tytule odcinka. Mianowicie fundacja rodzinna, czyli nowe rozwiązanie dla rodzin, ich majątku oraz firm rodzinnych. Ale o tym przeczytacie poniżej. Skupmy się najpierw na dzisiejszym jubileuszu.

Piąte Urodziny bloga Krótki Poradnik Prawnika

Niewątpliwie, dla każdego bloga, upływ pierwszych 5 lat wyznacza koniec okresu młodzieńczego. I rzeczywiście, oceniając mój nadal jednak dość skromny dorobek w postaci do tej pory 75 odcinków bloga mogę powiedzieć, że nie jestem już debiutantem w tej dziedzinie i nabyłem pewne doświadczenie.

W pierwszej kolejności pragnę Wam – drodzy Czytelnicy – przy okazji Urodzin bloga serdecznie podziękować za to, że towarzyszyliście mi w tym czasie, udzielając mi mądrych wskazówek i podpowiedzi. Bardzo cenię zarówno Wasze komentarze, jak też i maile (na które zawsze staram się odpowiedzieć).

Przede wszystkim, jestem dumny z tego, że udało mi się utrzymać ten blog przez te 5 lat. Tymczasem większość świeżo upieczonych blogerów najczęściej zniechęca się po kilku odcinkach. Mało tego, co najmniej kilkukrotnie sam chciałem z niego zrezygnować. Jednak zdałem sobie sprawę z tego, że przynajmniej część z moich artykułów mogła Wam pomóc lub też uratować przed kłopotami, a tym samym wiele wnieść do Waszego życia i pozytywnie je zmienić.

Plany na kolejne lata

Pragnę podkreślić, że moja misja pełnienia roli edukatora w zakresie prawa nadal jest aktualna. Podstawa „Krótkiego Poradnika Prawnika” pozostanie więc niezmienna. Nadal więc będziesz mógł tu uzyskać w sposób przystępny kluczowe informacje na temat prawa.

Z drugiej jednak strony pragnę zawęzić swój blog do prawnych tematów związanych z kwestiami finansowymi, majątkowymi i inwestycyjnymi, w których obecnie się specjalizuję.

Uważam bowiem, że czasy blogów pisanych ogólnie na temat prawa, już się skończyły. Czas zatem na skupienie się na węższej, ale konkretnej tematyce. W najbliższym czasie zamierzam zatem bardziej szczegółowo wyjaśnić Ci z prawnego punktu widzenia takie zagadnienia jak np. fundacja rodzinna, finansowe zabezpieczenie bliskich, oszczędzanie na emeryturę, IKE, inwestowanie w zagraniczne spółki i ETF-y, czy też REIT-y.

Moim zdaniem, nieodłącznym elementem szeroko rozumianej wolności jest także niezależność w dziedzinie finansów, której bardzo wielu Polakom brakuje. Pragnę więc uświadamiać ludzi, aby nie popełniali w tej dziedzinie podstawowych błędów i finansowo wyszli na prostą.

Bo znając swoje prawa, możemy wiele zyskać, a także uniknąć niepotrzebnych błędów.

Ponadto, poważnie rozważam także to, aby oprócz pisania artykułów na tym blogu, równocześnie nagrywać także i podcast. Ale o tym dowiesz się zapewne niedługo, gdyż będę Cię na bieżąco informował.

A teraz przejdźmy do głównego tematu tego odcinka, czyli do fundacji rodzinnej.

Dlaczego należy zabezpieczyć swój majątek?

Wyobraź sobie, że prowadzisz dochodową firmę, która wspaniale prosperuje. Do czasu, gdy nieoczekiwanie nastąpił tragiczny incydent.

Gdybyś przykładowo w tym miesiącu uczestniczył w wypadku drogowym, w którym zginąłbyś lub też który spowodowałby trwałe inwalidztwo pozbawiające Cię możliwości zarabiania pieniędzy, czy Twoi Najbliżsi mieliby z czego żyć? Czy wiedzieliby, co zrobić i jak uzyskać dostęp do wypracowanego przez Twoją firmę majątku? Czy na pewno ci członkowie Twojej Rodziny, których widzisz w charakterze swoich spadkobierców, faktycznie nimi się staną i będą chcieli oraz potrafili kontynuować założony przez Ciebie biznes?

W tej serii artykułów zamierzam Ci wyjaśnić, krok po kroku, jak dzięki wykorzystaniu fundacji rodzinnej możesz skutecznie ochronić rodzinny majątek oraz ciągłość funkcjonowania swojej firmy. Uważam bowiem, że każdy z nas powinien zabezpieczyć siebie i swoją Rodzinę na wypadek śmierci oraz różnych niekorzystnych i nieprzewidzianych sytuacji.

Jeśli interesuje Cię ten temat, to dodatkowo polecam Ci swój wpis pt. „Jak zabezpieczyć swoją Rodzinę? 10 praktycznych porad”.

Czym jest fundacja rodzinna?

Fundacja rodzinna to nowe rozwiązanie, które umożliwia zabezpieczenie majątku rodzinnego i jego akumulację, a także ułatwia wielopokoleniową sukcesję prowadzonej firmy (szczególnie biznesu rodzinnego) i pozwala na ciągłość jej funkcjonowania.

Mimo, że takie fundacje istnieją od wielu już lat w innych państwach (np. w Szwajcarii, Niemczech, Wielkiej Brytanii), to pojawiła się ona w Polsce stosunkowo niedawno, tj. od maja 2023 roku.

W polskiej ustawie z dnia 26.01.2023r. o fundacji rodzinnej określono, że fundacja rodzinna jest osobą prawną utworzoną w celu gromadzenia mienia, zarządzania nim w interesie beneficjentów oraz spełniania świadczeń na ich rzecz (Dz.U. z 2023, poz. 326).

Kilka podstawowych informacji na temat fundacji rodzinnej

Uważam, że fundacja rodzinna to bardzo przydatne i elastyczne narzędzie, które może służyć nam do różnych celów, takich jak np. ochrona majątku rodzinnego, zapewnienie kontynuacji działalności biznesowej w rodzinie czy wspieranie jej członków.

Uprzedzam jednak, że nie jest to rozwiązanie dla wszystkich, ale dla osób bardziej zamożnych, gdyż wymaga ona posiadania pewnego majątku. Do fundacji rodzinnej należy bowiem przekazać majątek o wartości co najmniej 100 tys. zł (tzw. fundusz założycielski), np. w postaci nieruchomości, udziałów w firmie. W porównaniu z innymi krajami nie jest to jednak zbyt wysoka kwota, gdyż nierzadko limity są tam wielokrotnie wyższe.

Może ją założyć jedna lub więcej osób fizycznych, tworząc akt założycielski w formie aktu notarialnego albo też jedna osoba w formie testamentu notarialnego. W ten sposób powstaje nowy podmiot, który posiada osobowość prawną.

Teoretycznie fundacja rodzinna nie służy do prowadzenia działalności gospodarczej, ale do zabezpieczenia majątku. W praktyce jednak może ona prowadzić działalność w ramach tzw. dozwolonej działalności gospodarczej, która została określona wyraźnie w ustawie (np. najmu lub dzierżawy nieruchomości, przystępowania do spółek, kupowania i sprzedawania akcji).

Osoba (lub osoby), która zakłada fundację to tzw. fundator, przy czym czyni to w interesie tzw. beneficjentów, którymi najczęściej są członkowie rodziny, ale mogą nimi też być dowolne osoby trzecie wskazane przez fundatora albo organizacja pożytku publicznego. Fundator posiada bardzo dużą swobodę w określeniu celów i zasad funkcjonowania fundacji.

Załóżmy przykładowo, że jesteś przedsiębiorcą prowadzącym firmę rodzinną. Chcesz zabezpieczyć jej przyszłość i zapewnić kontynuację działalności w rękach Twoich dzieci. Możesz więc założyć fundację rodzinną, do której wniesiesz część swojego majątku, np. udziały w firmie, nieruchomość, posiadane akcje, itp. Fundacja będzie zarządzać tym majątkiem, a zyski z niego mogą być wykorzystywane do finansowania działalności założonej przez Ciebie firmy, edukacji Twoich dzieci (np. sfinansowania studiów) lub innych określonych przez Ciebie celów (np. ślub córki).

Fundacja rodzinna może też służyć do ochrony Twojego majątku przed rozproszeniem w wyniku dziedziczenia. Przykładowo, jeśli masz żonę i troje dzieci, możesz w statucie fundacji określić, że w przypadku Twojej śmierci (albo przejścia na emeryturę) fundacja otrzyma określoną część majątku, a następnie będzie on stopniowo przekazywany żonie i dzieciom w formie darowizn lub świadczeń alimentacyjnych. To rozwiązanie pozwala uniknąć sytuacji, w której Twój majątek rodzinny (np. firma, dom) zostaje podzielony między spadkobierców, co może osłabić jego pozycję rynkową lub doprowadzić do jego wyprzedaży za grosze.

Dodatkowo, fundacja rodzinna może być wykorzystywana do wspierania Twoich członków rodziny, których uczynisz jej beneficjentami. Fundacja może np. finansować edukację Twoich dzieci i wnuków, pokrywać koszty ich leczenia (lub Twojego), a także innych celów i potrzeb.

Oczywiście, prowadzenie fundacji rodzinnej wiąże się z pewnymi obowiązkami. I tak przykładowo, fundacja powinna posiadać zarząd, radę nadzorczą oraz zgromadzenie beneficjentów, prowadzić rachunkowość i składać sprawozdania finansowe. Musi też realizować cele statutowe, które zostały określone w akcie założycielskim.

Fundacja rodzinna – dlaczego warto ją stworzyć?

Istnieje wiele korzyści z założenia fundacji rodzinnej. Oto najważniejsze z nich:

a) Fundacja rodzinna to sposób na gromadzenie i zachowanie dorobku rodzinnego przez wiele pokoleń

Chodzi tu przede wszystkim o zabezpieczenie dorobku tzw. firm rodzinnych, choć oczywiście nie tylko. Majątek może bowiem posiadać każda osoba – bez względu na to, czy prowadzi działalność gospodarczą, czy też uzyskała go w inny sposób.

Dzięki założeniu fundacji rodzinnej jesteśmy zaś w stanie zabezpieczyć go w perspektywie dłuższej niż jedno pokolenie (np. dla dzieci, wnuków i prawnuków).

Pozwala ona bowiem na formalne odseparowanie biznesu i rodziny, gdyż majątek rodzinny staje się własnością fundacji rodzinnej.

Co istotne, fundacja rodzinna pozwala na dalsze gromadzenie, akumulację i dalszy rozrost waszego majątku.

b) Fundacja rodzinna zapobiega rozdrobnieniu majątku

W przypadku naszej śmierci z reguły nasz majątek wchodzi w skład spadku, który następnie – wskutek postępowania spadkowego – nabywają nasi spadkobiercy.

Najczęściej powoduje to konieczność podziału tego majątku pomiędzy bliskich oraz przeprowadzenia drogiego i skomplikowanego postępowania spadkowego. Często jednak, podział taki jest niekorzystny, powoduje utratę wartości tego majątku albo też jest przyczyną wieloletnich sporów między spadkobiercami.

Przykładowo, jeśli posiadaliście firmę, którą ma odziedziczyć żona i trójka dzieci, to jej podział na 4 części to faktycznie zniszczenie tego przedsiębiorstwa.

Jeśli jednak za życia założyliście wcześniej fundację i wnieśliście do niej zgromadzony majątek, to wówczas możecie w ten sposób zapobiec jego rozdrobnieniu.

c) Fundacja rodzinna zapewnia kontynuację biznesu nawet bez osobistego zaangażowania następców prawnych

Wiele osób prowadzących działalność gospodarczą ma dzieci, które nie chcą, nie potrafią lub nie nadają się do przejęcia tej firmy. Wówczas cały dorobek ich życia często idzie na stratę.

Jednak fundacja rodzinna umożliwia kontynuację prowadzonego biznesu, nawet jeśli ich dzieci nie będą się w to angażować. Dzięki temu firma i majątek przetrwa, zaś spadkobiercy będą otrzymywali określone świadczenia z fundacji.

d) Fundacja rodzinna umożliwia płacenie niższych podatków

Jedną z największych zalet fundacji rodzinnej jest to, że jeśli prowadzi ona działalność w ramach dozwolonej działalności gospodarczej (określonej wyraźnie w ustawie), to jej dochody są zwolnione z podatku dochodowego od osób prawnych, czyli CIT.

Natomiast fundacja zapłaci podatek CIT dopiero wtedy, gdy spełni jakieś świadczenie na rzecz beneficjenta, czyli np. wypłaci Tobie lub Twoim dzieciom środki pieniężne. Wówczas wynosi on 15%.

Z kolei beneficjenci fundacji, którzy są najbliższą rodziną fundatora (tzw. grupa „0”) i otrzymali jakieś świadczenie od fundacji rodzinnej, są zwolnieni z podatku dochodowego od osób fizycznych (PIT).

Oznacza to, że Ty – jeśli jesteś fundatorem – oraz Twoja małżonka, dzieci, wnuki, rodzice, dziadkowie i rodzeństwo, nie zapłacą już podatku. Pozostałe zaś osoby zapłacą podatek dochodowy w wysokości 10 lub 15 % – w zależności, czy są to Twoi dalsi krewni, czy też osoby obce.

Na temat podatków w fundacji rodzinnej napiszę szczegółowo odrębny odcinek w ramach tej serii.

e) Fundacja rodzinna to sposób akumulacji kapitału

Jak wspominałem wcześniej, fundacja zapłaci podatek CIT dopiero wtedy, gdy spełni jakieś świadczenie na rzecz beneficjenta. Dzięki fundacji rodzinnej można zatem odraczać w czasie moment zapłaty podatku, co bardzo ułatwia akumulację kapitału. Pod tym względem przypomina więc ona tzw. CIT estoński.

Podsumowanie

Reasumując, uważam, że dla osoby, która posiada jakiś majątek lub też prowadzi firmę, a jednocześnie posiada bliskich, których interesy chciałby zabezpieczyć na przyszłość, fundacja rodzinna może być ciekawym rozwiązaniem. Kluczowe jest jednak mądre przemyślenie jej założeń i właściwe ułożenie statutu fundacji.

To tyle na dzisiaj. W kolejnych odcinkach bloga opowiem m. in. o tym, jak założyć fundację rodzinną, kto może być jej fundatorem i beneficjentem, jaką działalność gospodarczą może ona prowadzić, jak mądrze przygotować jej statut, czy też jakie podatki ona płaci.

Jeżeli podoba Ci się idea tego bloga to proszę Cię o jego udostępnienie, polubienie lub skomentowanie – dzięki temu ma on szanse dotarcia do szerszego kręgu odbiorów, a być może wśród nich są osoby, które bardzo potrzebują zawartych w nim informacji. Polecam także zapisanie się na mojego Newslettera – wtedy nie umknie Ci żaden odcinek tego bloga, a także polubienie mnie na Facebook-u.

Copyright © 2024 Rafał Ganowski