Agata – piękna i zmysłowa blondynka nie kochała już swojego męża Janusza i okrutnie go zdradzała. Uważała, że jest ona dla nie zbyt mało męski i kiepsko zarabia. Podczas pobytu na szkoleniu na egzotycznych Wyspach Zielonego Przylądka poznała smagłego i zmysłowego Hiszpana o imieniu Juan i szybko nawiązała z nim płomienny romans. W dniu 15 stycznia ochoczo kochali się i poczęło się dziecko. Zaraz po powrocie do Polski Agata złożyła pozew o rozwód, ponieważ chciała odejść od męża jak najszybciej. Janusz zgodził się na rozwód bez orzekania o winie i po krótkiej rozprawie w dniu 10 marca małżeństwo zostało rozwiązane. Kilka dni później Agata zadzwoniła do Rysia – swojego kolegi z pracy, który od lat podkochiwał się w niej – i zaproponowała mu randkę. Od tego czasu zaczęli się codziennie spotykać, zaś zakochany w niej po uszy Rysiu – po miesiącu oświadczył jej się. W międzyczasie Agata dowiedziała się, że jest w ciąży. Powiedziała o tym Rysiowi, jednak ten – sądząc, że to będzie dziecko jej pierwszego męża Janusza – oświadczył, że i tak się z nią ożeni. Ostatecznie Agata wyszła po raz drugi za mąż za Rysia w dniu 10 lipca. Minęły ledwo 3 miesiące i w dniu 15 października urodził się mały Krzysiu. Zaskoczenie pojawiło się u wszystkich, kiedy sporządzony został w Urzędzie Stanu Cywilnego akt urodzenia dziecka. Który zatem z tych trzech mężczyzn – Waszym zdaniem – w świetle prawa jest uważany za ojca? Juan, Janusz, czy też Rysiu? O tym dowiedziecie się z treści odcinka…
Jak możesz zostać ojcem?? Hmm, co to w ogóle za pytanie??? Czyżby retoryczne? Przecież to chyba oczywiste, że aby zostać ojcem musisz odbyć stosunek seksualny, na skutek którego Twój plemnik połączy się z komórką jajową kobiety, powstanie zygota, itd., itd… No tak rzeczywiście jest, kiedy chcesz zostać ojcem w sensie biologicznym.
Ale nie jest to już jednak tak oczywiste, w jaki sposób możesz zostać ojcem w sensie prawnym, czyli kiedy w świetle prawa jesteś uważany za ojca dziecka.
No tak, ale czy zatem ojciec w sensie biologicznym a ojciec w sensie prawnym to nie jest to samo? Otóż zapewniam Cię, że nie, gdyż w Polsce bardzo wielu mężczyzn jest traktowanych przez prawo jako rodzice dziecka, mimo że w rzeczywistości nie są prawdziwymi ojcami tych dzieci. Wiąże się to z wieloma konsekwencjami prawnymi, z których przykładowo wymienię jedynie obowiązek alimentacyjny oraz dziedziczenie ustawowe. Ale zdarza się też sytuacja odwrotna, tzn. ktoś jest biologicznym ojcem dziecka, ale nie jest już ojcem w sensie prawnym (i wówczas nie ma ani praw rodzicielskich, jak też i związanych z tym obowiązków.
Oczywiście normalną i pożądaną sytuacją powinno być, aby przez prawo za ojca uważana była osoba, która rzeczywiście nią jest. I do tego powinniśmy dążyć. Ale niestety w życiu nie zawsze tak jest.
Dlatego też w tym odcinku bloga chcę Ci dziś pokazać cztery sposoby, jak możesz zostać ojcem, ale w sensie prawnym – w szczegóły biologiczne nie wnikam ;-). Oto one:
1. Domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki
Domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki jest bardzo często spotykaną sytuacją w Polsce. W zasadzie to mamy 2 domniemania, które uzależnione są od tego, czy matka w okresach zbliżonych do poczęcia i urodzenia dziecka była w jednym związku małżeńskim, czy też (podobnie jak Agata) w dwóch:
a) domniemanie pierwsze – gdy matka dziecka zawarła jeden związek małżeński
Na czym zatem polega pierwsze domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki? Otóż jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania Twojego małżeństwa albo przed upływem 300 dni od jego ustania (np. wskutek rozwodu czy też śmierci) lub unieważnienia, domniemywa się, że dziecko to pochodzi od Ciebie jako męża matki.
Jeżeli jednak w trakcie trwania małżeństwa wzięliście z żoną separację, a dziecko urodziło się po upływie 300 dni od orzeczenia tej separacji, domniemania tego nie stosuje się.
b) domniemanie drugie – gdy matka dziecka zawarła dwa związki małżeńskie
Drugie domniemanie pochodzenia dziecka od męża matki jest w pewnym sensie wyjątkiem od pierwszego. Jeżeli bowiem dziecko urodziło się wprawdzie przed upływem trzystu dni od ustania lub unieważnienia małżeństwa, lecz jednak po zawarciu przez matkę drugiego małżeństwa, domniemywa się, że pochodzi ono od drugiego męża. Innymi słowy, początkowo domniemanie ojcostwa obejmuje jej pierwszego męża, natomiast od chwili zawarcia kolejnego ślubu – domniemanie dotyczy już drugiego męża.
Odpowiadając zatem na pytanie, który z naszej trójki bohaterów będzie uważany za ojca małoletniego Krzysia wyjaśniam, że w świetle prawa będzie nim Rysiu – a to z powodu obowiązywania tego drugiego domniemania ojcostwa. Był on zapewne w błędnym przekonaniu, iż za ojca uważany w świetle prawa będzie Janusz jako pierwszy mąż matki dziecka na podstawie tego pierwszego domniemania ojcostwa, a zatem nie musi on nic w tej sytuacji robić. Tymczasem aby nie „załapać się” na to drugie domniemanie powinien on odczekać 300 dni od uprawomocnienia się wyroku rozwodowego Agaty.
Wyjaśniam od razu, czym jest domniemanie prawne. Otóż domniemanie jest wynikającym z przepisów prawa nakazem uznania pewnych faktów za stwierdzone. Proszę jednak pamiętać, że każde domniemanie może obalone. Jedynym jednak sposobem obalenia domniemania pochodzenia dziecka od męża matki jest wytoczenie powództwa o zaprzeczenie ojcostwa do Sądu Rodzinnego. Uczulam od razu, że jest na to bardzo krótki termin, gdyż można to uczynić w ciągu roku od dnia, w którym domniemany ojciec dowiedział się, że dziecko od niego nie pochodzi, nie później jednak niż do dnia osiągnięcia przez dziecko pełnoletności.
2. Uznanie ojcostwa
W sytuacji, gdy nie zachodzi domniemanie, że ojcem dziecka jest mąż jego matki, albo gdy domniemanie takie zostało obalone, ustalenie ojcostwa może nastąpić przez tzw. uznanie ojcostwa.
Jak wygląda zatem uznanie ojcostwa? Otóż polega ono na tym, że mężczyzna składa oświadczenie przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego, że jest ojcem dziecka, zaś matka dziecka potwierdza jednocześnie albo w ciągu trzech miesięcy od dnia oświadczenia tego mężczyzny, że ojcem dziecka jest ten mężczyzna.
Do uznania ojcostwa jest zatem konieczne współdziałanie mężczyzny i kobiety, gdyż bez zgody kobiety nie jest ono możliwe.
Wprawdzie kierownik urzędu stanu cywilnego powinien odmówić przyjęcia oświadczeń koniecznych do uznania ojcostwa – jeżeli powziął wątpliwość co do pochodzenia dziecka albo też uznanie jest prawnie niedopuszczalne, niemniej jednak moim zdaniem zachodzą w życiu sytuację, iż dziecko zostało skutecznie uznane przez mężczyznę, który w rzeczywistości nie jest jego ojcem. W jaki bowiem sposób kierownik USC może wiedzieć, jak było naprawdę?
Jeżeli zaś pochopnie uznałeś dziecko i chcesz się od tego wycofać to musisz wiedzieć, że jedyną prawną możliwością uchylenia się od oświadczenia o uznaniu ojcostwa jest wytoczenie powództwa o ustalenie bezskuteczności uznania dziecka. Możesz to jednak uczynić jedynie w terminie roku od dnia, w którym dowiedziałeś się, że dziecko od Ciebie nie pochodzi.
Dodać pragnę, że uznanie ojcostwa może nastąpić także przed sądem opiekuńczym lub – za granicą – przed konsulem.
3. Sądowe ustalenie ojcostwa
Trzecim najpopularniejszym sposobem prawnego wyłonienia osoby ojca dziecka jest sądowe ustalenia ojcostwa. Źródłem powstania ojcostwa jest w tym wypadku orzeczenie sądu. Aby je uzyskać należy wystąpić do Sądu Rodzinnego z pozwem o ustalenie ojcostwa. Żądać tego może dziecko, jego matka oraz domniemany ojciec dziecka.
W procesach o ustalenie ojcostwa istotne znaczenie ma tzw. domniemanie ojcostwa pozamałżeńskiego. Zgodnie z tym domniemaniem – ojcem dziecka jest ten, kto obcował z matką dziecka nie dawniej niż w trzechsetnym, a nie później niż w sto osiemdziesiątym pierwszym dniu przed urodzeniem się dziecka, albo ten, kto był dawcą komórki rozrodczej w przypadku dziecka urodzonego w wyniku dawstwa partnerskiego w procedurze medycznie wspomaganej prokreacji (in vitro).
4. Adopcja
Czwartym sposobem wyłonienia ojca jest tzw. adopcja, zwana też przysposobieniem. Tym razem jednak od razu wiadomo, że ojciec przysposabianego dziecka na pewno nie jest jego rodzicem biologicznym. Adopcja jest to uznanie cudzego dziecka za własne, skutkiem czego powstaje stosunek prawnorodzinny ukształtowany na wzór stosunku istniejącego między rodzicami a ich biologicznym dzieckiem. W rozumieniu prawa dziecko adoptowane staje się dzieckiem przysposabiających, a przysposabiający stają się rodzicami dziecka przysposobionego. Pomiędzy stronami adopcji powstają zatem takie same prawa i obowiązki, jakie łączą dziecko z biologicznymi rodzicami.
Przedstawiłem Ci 4 sposoby, w jaki sposób możesz zostać ojcem. Są to czasami bardzo trudne przypadki pod względem prawnym i dlatego jeśli masz wątpliwości to pamiętaj, że w każdej istotnej dla Ciebie sprawie na wszelki wypadek lepiej wcześniej umówić się na poradę prawną z adwokatem – tutaj.
Jeżeli Państwu podoba się idea niniejszego bloga to proszę o jego udostępnienie, polubienie lub skomentowanie – dzięki temu ma on szanse dotarcia do szerszego kręgu odbiorów, a być może wśród nich są osoby, które bardzo potrzebują zawartych w nim informacji. Polecam także zapisanie się na mojego Newslettera – wtedy nie umknie Ci żaden odcinek tego bloga.
Niniejsze zdjęcie wykonałem w Guadalupe.
Copyright © 2020 Rafał Ganowski