Kiedy dostajemy wezwanie do Sądu w charakterze świadka to z reguły reagujemy na to niezbyt pozytywnie. Większość z nas obawia się zeznawać przed Sądem albo przynajmniej czuje z tego powodu pewien niepokój. Tymczasem „nie taki diabeł straszny, jak go malują”. Jeśli bowiem poznamy pewne „reguły gry”, które tam obowiązują to będziemy czuli się zdecydowanie bardziej pewnie (no chyba, że mamy coś „na sumieniu”, ale to zupełnie inna kwestia). Dlatego też postanowiłem udzielić w tym zakresie kilku podstawowych rad.
Wezwanie a zawiadomienie
Przede wszystkim, jeśli dostaniesz „WEZWANIE” do Sądu w charakterze świadka to musisz się stawić, gdyż jest to Twój prawny obowiązek. Niestawiennictwo grozi bowiem grzywną, przymusowym doprowadzeniem lub nawet i aresztowaniem. Inaczej jest w przypadku, gdy otrzymasz „ZAWIADOMIENIE” z Sądu, które jest nieobowiązkowe, ale ono dotyczy stron postępowania, a nie świadków (w tym wypadku wprawdzie nie masz prawnego obowiązku stawić na rozprawę, ale raczej powinieneś to uczynić, gdyż jest to w Twoim własnym interesie). Dlatego zawsze sprawdź, czy pismo z Sądu to wezwanie, czy też zawiadomienie.
A co jeśli jesteś chory?
A co wówczas, jeśli jesteś chory i nie możesz stawić się do Sądu? W takiej sytuacji nie wystarcza zwykłe zaświadczenie lekarskie. Usprawiedliwienie niestawiennictwa z powodu choroby świadka wymaga bowiem przedstawienia zaświadczenia potwierdzającego niemożność stawienia się na wezwanie Sądu, ale musi być ono wystawione przez tzw. lekarza sądowego. Listę lekarzy sądowych można znaleźć w internecie na stronie sądów.
Obowiązek zeznawania prawdy
Należy również pamiętać, że jako świadek masz prawny obowiązek zeznawać prawdę, gdyż za zeznanie nieprawdy albo też za zatajenie prawdy grozi Ci odpowiedzialność karna, tj. kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Co do zasady nikt bowiem nie ma prawa odmówić zeznań w charakterze świadka.
Prawo do odmowy składania zeznań
Od tej reguły są jednak pewne wyjątki. Istnieje w pewnych sytuacjach tzw. prawo do odmowy składania zeznań, co oznacza, że jeśli skorzystamy z tego prawa to nie mogą nas z tego powodu spotkać żadne negatywne konsekwencje prawne. Sąd przed rozpoczęciem zeznań powinien nas pouczyć o tym prawie (jeśli nam przysługuje) i zapytać, czy chcemy z niego skorzystać (nie musimy). Jeśli jednak nie skorzystamy z tego prawa to musimy zeznawać zgodnie z wszystkimi zasadami.
W procesie cywilnym prawo do odmowy składania zeznań mają: małżonek strony, jego wstępni (tj. rodzice, dziadkowie), zstępni (dzieci, wnuki) i rodzeństwo oraz powinowaci w tej samej linii lub stopniu, jak również osoby pozostające ze stroną w stosunku przysposobienia. Prawo odmowy zeznań trwa także po ustaniu małżeństwa lub rozwiązaniu stosunku przysposobienia.
Z kolei w procesie karnym prawo do odmowy składania zeznań mają osoby najbliższe dla oskarżonego. Pod pojęciem osoby najbliższej należy zaś rozumieć: małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo, powinowatych w tej samej linii lub stopniu, osobę pozostającą w stosunku przysposobienia oraz jej małżonka, a także osobę pozostającą we wspólnym pożyciu (konkubinat).
Prawo do odmowy odpowiedzi na pytanie
Od prawa do odmowy składania zeznań należy jednak rozróżnić prawo do odmowy odpowiedzi na pytanie. Różni się to tym, że gdy skorzystamy z prawa do odmowy składania zeznań to w ogóle nie zeznajemy, natomiast w przypadku prawa do odmowy odpowiedzi na pytanie to co do zasady składamy zeznania, jednak w pewnych sytuacjach możemy odmówić udzielenia odpowiedzi na konkretne pytanie.
Kiedy więc można skorzystać z prawa do odmowy odpowiedzi na pytanie? Otóż w procesie cywilnym świadek może odmówić odpowiedzi na zadane mu pytanie, jeżeli zeznanie mogłoby narazić jego lub jego bliskich, na odpowiedzialność karną, hańbę lub dotkliwą i bezpośrednią szkodę majątkową albo jeżeli zeznanie miałoby być połączone z pogwałceniem istotnej tajemnicy zawodowej (np. adwokata, notariusza, itp.). Z kolei w procesie karnym świadek może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe.
Natomiast osobnym tematem wymagającym odrębnego omówienia jest to, jak należy zachować się w Sądzie?. Poświęciłem temu odrębny odcinek bloga – czytaj.
Jeżeli podoba Ci się idea niniejszego bloga to proszę o jego udostępnienie, polubienie lub skomentowanie – dzięki temu ma on szanse dotarcia do szerszego kręgu odbiorów, a być może wśród nich są osoby, które bardzo potrzebują zawartych w nim informacji. Polecam także zapisanie się na mojego Newslettera – wtedy nie umknie Ci żaden odcinek tego bloga, a także polubienie mnie na Facebook-u.
Powyższe zdjęcie wykonałem w Meksyku.
Copyright © 2019-2021 Rafał Ganowski